مـاهی دیـسکِس (Symphysodon کـه نـامش بین عوام بـسیاری اوقات با فتحه ـ دیسکَس ـ خوانده می‌شـود) از ماهیان گرمسیری آب شیرین (Tropical)، بـومی رودخـانۀ آمازون و جزو خانوادۀ سیکلیده (cichlidae) است که در گویش عامیانه، به آنها «سیچلاید» می‌گویند.
تلفـظ‌های صحیـح دیسکِس و سیکـلید را در اینجا ببینید (روی آیکون بلندگو کلیک کنید): https://translate.google.com/#en/fa/discus%0Acichlid
موقعیت رودخانۀ آمازون در آمریکای جنوبی را در نقشه ملاحظه کنید:
سه گونۀ اصلی دیسکس عبارتند از:
ــ Symphysodon aequifasciatus، دیسکس آبی یا قهوه‌ای،
ــ Symphysodon discus، دیـسکس قـرمز یا دیسکس هِکِل
ــ و Symphysodon tarzoo یا دیسکس سبز.
هرکدام از این گونه‌ها نیز مشتمل بر نژادهای مختلفی هستند که این تقسیم‌بندی همچنان بر تنوع ابعاد و طرح و رنگ در بین دیسکس‌ها می‌افزاید. دیسکس‌های موجود در بازار ماهی‌های زینتی، می‌توانند صید شده از طبیعت یا پرورشی باشند.
گاهی در متن مقاله، کلمات و عناوینی را که توضیح آنها مفصل یا خارج از بحث مقالۀ حاضر بوده، در جای دیگری در سایت ماهیران یا منابع دیگر اینترنتی مطرح شده‌اند، به رنگ آبی و به صورت لینک در آورده‌ایم تا شما بتوانید با مطالعه و دریافتن آنها، با اشراف بیشتری به مطالعۀ ادامۀ مقاله بپردازید.
- ظاهر و تغییرات ابعاد در روند رشد:
دیسکِس ماهی آکواریومی زیبا و گران‌قیمت آب شیرین است. نام این ماهی بر اساس ظاهر دیسک مانند آن (نسبتاً گرد با ضخامت کم) انتخاب شده است. ابعاد آنها از دهان تا دم، از یک سانتیمتر در سنین بسیار کم (معادل ناخن شست انسان، که در این سن معروف به «پشت‌ناخنی» هستند) شروع و در آکواریوم، عموماً تا ۱۷ سانتیمتر (حدود ۲۵۰ گرم) هم می‌رسد (معمولاً ماهی نر، کمی از ماده بزرگ‌تر است). همانگونه که در تصویر ملاحظه می‌کنید، نژادهای دیسکس رنگ‌ها و طرح‌های متنوعی دارند، که تعدادی به طور طبیعی و تعدادی نیز، طی برنامه‌های اصلاح نژاد به دست آمده‌اند. تنوع نژادی و واریاسیون دیسکس همچنان در حال افزایش است. رنگ‌های اصلی دیسکس عبارتند از: قرمز، سبز، قهوه‌ای و آبی. تغذیۀ ضعیف، تا حد زیادی بر زیبایی رنگ دیسکس‌ها تأثیر نامطلوب می‌گذارد.
نگهداری از دیسکِس برای افراد مبتدی توصیه نمی‌شود و علی‌رغم مقاومت بالای ماهی، شرایط ویژه‌ای می‌طلبد که برقرار کردن آنها، نیازمند دانش و تجربه است. افرادی که در زمینۀ نگهداری این ماهی ارزشمند به تبحر و موفقیت دست پیدا کرده‌اند، در بسیاری موارد، حتی فقط به نگهداری همین ماهی می‌پردازند و از آوردن ماهی‌های دیگر به آکواریوم (های) خود صرفنظر می‌کنند. تکثیر دیسکِس کاری دشوار و نیازمند تجربه است.
دمای مطلوب آب برای دیسکس‌ها، ۲۸ تا ۳۱ درجۀ سلسیوس (سانتیگراد) است. نوسانات ناگهانی دما به دیسکس‌ها صدمه می‌زند و ایمنی بدن آنها را تضعیف کرده، مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلف می‌نماید. دیسکس‌ها سختی آب کم را می‌پسندند (dHـ۴-۱) و در سختی‌های بالا، لکه‌های تیره رنگ روی پوست و باله‌هایشان ایجاد می‌شود. تثبیت pH آب در بازۀ ۵/۵ تا ۷ برایشان حیاتی است و همانگونه که ملاحظه می‌کنید، آب خنثی تا کمی اسیدی را می‌پسندند. قرار دادن تنه وریشه‌های چوبی درختان گرمسیری آبنوس (چوب‌های غوطه‌ور ـ Driftwood) که در رودخانۀ آمازون هم فراوانند، به تثبیت این حالت اسیدی کمک می‌کند.
قسمتی از آب آکواریوم دیسکس‌ها را می‌بایست به طور منظم تجدید کرد (سیفون)؛ که این میزان بسته به حجم آب ـ چون آب‌ِ بیشتر، دیرتر تغییر کیفیت می‌دهد ـ ، جمعیت ساکنان آکواریوم و دفعات تغذیه، متغیر است. اما در آکواریوم‌های متوسط، معمولاً تعویض هفتگی یک چهارم حجم آکواریوم با آب جدید، کفایت می‌کند.
وجود تنۀ پوسیدۀ درخت و گیاهان آبزی، شرایطی شبیه به محیط طبیعی زندگی دیسکس‌ها در رودخانۀ آمازون ایجاد کرده، باعث آرامش بیشتر آنها می‌گردد. دیسکس‌ها به عوارض طبیعی برای پنهان شدن علاقه دارند و بهتر است چنین عوارضی را در دکور آکواریوم برایشان فراهم کنیم، اما نه با استفاده از سنگ‌های بزرگ و تیز؛ چرا که ممکن است باعث زخمی شدن ماهی در حین شنای سریع گردد (گاهی دیسکس‌ها به ویژه شب هنگام از این تحرکات سریع در طول آکواریوم از خود نشان می‌دهند). استفاده از چوب‌های یاد شده برای ساختن محلی برای پنهان شدن دیسکس‌ها مطلوب است.
خوراک ترکیبی بسیار برای دیسکس مناسب است. البته خوراکی که کاملاً خمیر و آسیاب شده، قوامی شبیه به خمیردندان پیدا کرده باشد. در این حالت، دیسکس به خوراک نوک می‌زند، مقداری از آن را می‌کَنَد و می‌بلعد و به همین ترتیب، آن وعدۀ خوراک را دریافت می‌کند.
گاهی هم پیش می‌آید که دیسکس، لقمۀ برداشته شده را پس می‌دهد؛ موضوعی که می‌بایست به طور مرتب آن را بررسی کرد تا تغذیۀ کاذبی رخ ندهد؛ چرا که در اینگونه مواقع، حیوان آن وعدۀ خوراک را دریافت نمی‌کند و بدنش در معرض تضعیف و استرس قرار می‌گیرد. علت این پس دادن، معمولاً نامطلوب بودن کیفیت خوراک برای حیوان است؛ چه کیفیت مواد اولیه، یا روش تهیۀ آن.
یکی از خوراک‌های مورد علاقۀ دیسکس، دل گوساله (بدون چربی) است. اهمیت جدا کردن چربی در این مورد بالاست و در صورت عدم رعایت آن، ماهی ممکن است خوراک را پس بدهد. دیسکس‌ها به کرم خونی هم علاقه دارند و همانگونه که در اولین تصویر نیز ملاحظه می‌کنید، ماهیها مشغول تغذیه از کرم منجمد هستند.
دربارۀ خوراک‌های خشک و پلت شده، باید دقت کرد که از محل معتبر و با برند معتبر مخصوص دیسکس تهیه شده باشند و حتی گاهی با این وجود نیز، آکواریست مشاهده می‌کند که ماهی‌هایش علاقه‌ای به خوراک خشک نشان نمی‌دهند؛ چون ماهی به خوراک قبلی (مثلاً دل تازه) عادت کرده است. در اینگونه موارد، می‌بایست خوراک جدید را به تدریج جایگزین خوراک قبلی کرد؛ بدین ترتیب که در داخل خمیر خوراک قبلی، چند دانه از گرانول‌های خوراک جدید فرو می‌کنیم تا ماهی همراه با خوراک متداول خود آن را هم بخورد و با طعمش آشنا شود. وقتی که این مرحله به طور موفقیت‌آمیز به اجرا در آمد، کم کم مقدار خوراک خشک را در هر وعده بیشتر می‌کنیم تا ذائقۀ ماهی را به خوراک خشک متمایل کنیم. پس از مدتی ملاحظه می‌کنیم که دیسکس ما دل، خوراک‌های قبلی و خوراک‌های خشک را می‌خورد.
توصیه نمی‌شود که خوراک تازه و ترکیبی (مانند دل) را کاملاً حذف کنیم؛ اگرچه این نوع خوراک تأثیر سریع‌تری در کاهش کیفیت آب دارد. گاهگاهی عرضۀ خوراک‌های تازه و ترکیبی به تنوع رژیم غذایی دیسکس و سلامتش کمک می‌کند. چه بسا می‌توان دل را با اسفناج، کاهو، موز و پوست آن مخلوط و خمیر کرد و خوراک غنی‌تری برای ماهی تأمین کرد.
دیسکس‌ها به میگو (خشک یا تازه) و آرتمیای زنده (درشت) هم علاقه دارند. آرتمیای زنده بسیار مغذی بوده، سیستم ایمنی بدن ماهی را تقویت و آن را در برابر بیماری‌ها مقاوم می‌کند. مزیت دیگری که آرتمیای زنده دارد، تحریک‌کردن ماهی به تغذیه است؛ به این ترتیب که دیدن حرکت آرتمیا درآب، ماهی را به وجد آورده، تحریک به شکار می‌کند. این روش، در بازگرداندن ماهی‌های بی‌اشتها به چرخۀ تغذیه نیز، کاربرد دارد.
علی‌رغم ظاهر درشت ماهی، ابعاد معدۀ دیسکس، تقریباً معادل چشمش است و لذا به سرعت پر می‌شود؛ پس بهتر است در هر نوبت تغذیه، مقدار خوراک را طوری انتخاب کنیم که معدۀ دیسکس‌هایمان با خوردن تمام خوراک، تا وعدۀ بعدی به اندازۀ حجم طبیعی خود پر شود و به جای دادن خوراک زیاد، نوبت‌های تغذیه را افزایش دهیم با خوراک کم. این روش در انسان و بسیاری حیوانات نیز ایمن‌تر و توصیه شده است. تعداد وعده‌های خوراک برای دیسکس‌های بالغ، ۵ نوبت در روز و برای کم‌سن و سال‌ها، ۱۰ تا ۱۲ نوبت در روز مناسب است.
هر گاه دیسکس به طرف ما شنا می‌کند و به نزدیک دیوارۀ آکواریوم می‌آید، لزوماً به دلیل گرسنگی‌اش نیست. با تغذیۀ اضافی، نامنظم و غیرضروری، به کیفیت آب و سلامت ماهی لطمه وارد خواهد شد.
نباید بلافاصله بعد از بیدار شدن ماهی و روشن کردن چراغ‌های آکواریوم شروع به خوراک‌دهی کنید. چند دقیقه برای تحرک و شنا کردن به ماهیها فرصت دهید. به همین ترتیب اما طولانی‌تر، بعد از آخرین وعدۀ خوراک روز، دست کم یک ساعت به دیسکس‌های خود فرصت دهید تا آکواریوم را بگردند و بعد چراغ را خاموش کنید.
- رفتار و ارتباط با سایر ماهیها:
دیسکس ماهی صلح‌طلبی است که در طبیعت، زندگی اجتماعی در گلّه دارد و در واقع در این حالت است که آنها آرامش دارند؛ لذا در آکواریوم نیز، می‌بایست آنها را در دسته‌های حداقل سه‌تایی نگهداری کرد، تا استرس ناشی از سبک زندگی را در آنها به کمترین مقدار برسانیم:
وقتی که دیسکس‌ها را (با رعایت شرایط ایمنی) وارد آکواریوم می‌کنیم، شروع به بررسی محیط جدید کرده، محدودۀ قلمرو برای خود تعیین می‌نمایند و اصطلاحاً در آکواریوم «بومی» می‌شوند. هر موجودی که از قبل در این محیط حضور داشته است، جزو محدوده قلمداد و عنصری خودی شناخته خواهد شد؛ یعنی منبعد دیسکس‌ها در سازگاری با وی به سر خواهند برد. پس بهتر است اگر قصد داریم ماهی‌های دیگری را همراه با دیسکس‌ها در یک آکواریوم نگهداریم، آنها را قبل از ورود دیسکس‌ها در آکواریوم سکونت دهیم.
اگر شرایط اخیر را رعایت نکنیم، ماهی‌هایی که بعد از دیسکس‌ها وارد آکواریوم می‌شوند، از سوی آنها عنصری ناسازگار یا مهاجم تلقی شده، مورد حمله و آسیب قرار خواهند گرفت و در صورت کوچک بودن به اندازۀ کافی، خوراک دیسکس‌ها خواهند شد.
دیسکس‌ها را می‌توان همراه با ماهی‌هایی از جمله: خانوادۀ تترا مانند نئون، کاردینال، کاراسین‌های صلح‌جو، خانوادۀ بارب مانند ردلاین، کوریدوراس‌ها به عنوان نظافتچی، لوچ‌‌های صلح‌طلب مانند دلقک و خانوادۀ کت‌فیش‌ها مانند کت شکلاتی، رویال، لیزارد و برنز نگهداری کرد.
- زادآوری:
برای تکثیر دیسکس (که البته محور صحبت در این مقال نیست)، نیاز به بوم‌پردازی صحیح هست، به نحوی که محل‌هایی که دیسکس‌ها تخم‌هایشان را به آنجا می‌چسبانند، منجر به آسیب به تخم و نابودی آن نگردد. (مثلاً بخاری در دسترس ماهی نباشد تا نتواند تخم‌هایش را روی آن قرار دهد). خود ماهی هم در این فرآیند تجربه کسب می‌کند و در واقع، انگار آکواریست مراقبت صحیح از تخم‌ها را به ماهی یاد می‌دهد؛ تا اینکه پس از چند بار تلاش، بالأخره بتواند نوزادان خودش را با موفقیت پرورش دهد.
در هنگام به دنیا آمدن نوزادان، مخاطی پروتئینی (Slime Coat یا پوشش لجنی) روی اپیدرم (لایۀ سطحی) پوست مادر ـ و به مقدار کمی هم از پوست پدر ـ ترشح می‌شود که تا مدت ۴ هفته خوراک لاروها را تأمین می‌کند. لذا در این مدت، نوزادان بسیار نزدیک به مادرشان شنا می‌کنند تا بتوانند از منبع پوست وی تغذیه کنند. این مخاط (طبق مطالعات شفرد در ۱۹۹۴) شامل آب، چربی، انواع متعدد اسیدهای آمینۀ آزاد، پروتئین‌های ترشحی، گلیکوپروتئین‌ها، سلول‌های مستهلک اپیدرم و باکتری است. منبع مطلب را در اینجا ببینید:
https://www.dph.nl/article/cat-01/discus_mucus.shtml
بیماری‌هایی که دیسکس را تهدید می‌کنند زیاد هستند؛ اما اگر هر آکواریست دیسکس‌دار بتواند کیفیت آب آکواریوم خود را مطلوب نگهدارد، آشیانۀ مناسبی برای ماهیها تعبیه کند و تغذیۀ صحیح و مؤثری به ماهی‌هایش ارائه دهد، با توجه به مقاومت ذاتی بالایی که دیسکس دارد، در واقع تا حد زیادی از بیماری‌ها پیشگیری کرده است.
اگرچه آکواریست‌های باتجربه، همیشه یک آکواریوم قرنطینه به صورت آماده‌باش دارند که نقش «درمانگاه» را ایفا می‌کند و به محض مشاهدۀ علائم غیرطبیعی، مورد را قرنطینه کرده، ضمن بررسی علائم با دقت بیشتر، امکان گسترش بیماری احتمالی به سایر دیسکس‌ها را نیز کاهش می‌دهند.
آکواریوم‌های قرنطینه می‌توانند امکانات حداقلی داشته باشند؛ مثلاً ظرفیت دست کم ۴۰ لیتر، مجهز به بخاری، فیلتر، نور کافی و.. . اگر پمپ و فیلتر آنها دائم کار نمی‌کند، و ساکنانی ندارند، می‌بایست ابتدا یک روز کار کنند و یک قطعه کت‌فیش به منظور بر قرار کردن جمعیت باکتریایی نیتریفیکیتور (تثبیت‌کنندۀ نیتروژن) واردشان کنیم و بعد از آن است که می‌توانند پذیرای دیسکس بیمار ما باشند.
ـ (Discus Plague (Black Disease معروف به طاعون دیسکس یا بیماری سیاه:
نه به صورت قطعی، اما به دلیل شباهت‌هایی که علائم این بیماری با بیماری‌های ویروسی دارد و نیز اینکه هر ماهی دیسکس، به یک نوع طاعون، فقط یک بار مبتلا می‌شود، آن را جزو بیماری‌های ویروسی طبقه‌بندی کرده‌اند. در واقع مدارک علمی اندکی دربارۀ این بیماری در دسترس است و بیشتر اطلاعات ما دربارۀ آن، محدود به مشاهدات بالینی و تجربیاتِ منتشر شده است.
علائم بیماری عبارتند از:
ـ قطع شدن اشتها به طور کامل
ـ افزایش پیدا کردن سرعت تنفس
ـ جمع شدن باله‌های پشتی و مخرجی ماهی
ـ پنهان شدن ماهی یا دستۀ ماهیها در یک گوشۀ آکواریوم، در حالی که راستای ایستادن ماهی در محل خود مورّب شده، از حالت عمودی و طبیعی انحراف پیدا کرده است.
ـ تیره شدن کلی و موضعی پوست ماهی
ـ پوشیده شدن بدن با پوشش مخملی شکل سفید و براق
داروهایی مانند مترونیدازول و اریترومایسین برای درمان این بیماری توسط آکواریست‌ها استفاده می‌شود، که ضدویروس نیستند و بیشتر برای پیشگیری از عفونت‌های ثانویه‌ای تأثیر دارند که به دلیل هجوم باکتری‌ها و قارچ‌های فرصت‌طلب به ضایعات بافتیِ حاصل از بیماری ممکن است رخ دهد.
در واقع بدن دیسکس، خود قادر به حذف ویروسِ تنها هست؛ اما به دنبال درگیری ویروسی اولیه و ضعیف شدن نسبیِ دستگاه ایمنی ماهی، عوامل بیماریزای ثانویۀ باکتریایی و قارچی با حمله به میزبان درگیر، معمولاً طوری وضع را سخت و آشفته می‌کنند که عمدۀ توان سیستم ایمنی صرف مبارزه با آنها شده، بهبودی به تأخیر می‌افتد یا اصلاً صورت نمی‌گیرد.
پس کاری که ما با درمان انجام می‌دهیم، در واقع حذف ویروس نیست. چون دارویی برای آن نداریم. غلبه بر ویروس، بر عهدۀ دستگاه ایمنی بدن ماهی است. کار ما حذف عوامل ثانویۀ موجود و پیشگیری از اضافه شدن پاتوژن‌های جدید است، تا ایمنی بدن ماهی بتواند تمام توان خود را صرف مبارزه با ویروس کند. مشابه آنچه که در سرماخوردگی انسان رخ می‌دهد.
پس همانطور که گفته شد، در صورت رسیدگی صحیح آکواریست، دیسکس‌ها قادر به غلبه بر ویروس این بیماری هستند، می‌توانند آن را تحت کنترل در آورند و علائم بیماری هم برطرف خواهد شد؛ اما متأسفانه قادر به حذف ویروس نیستند و ماهیٍ بهبود یافته، علی‌رغم اینکه خودش دیگر مبتلا به این بیماری نخواهد شد، تا آخر عمر ناقل ویروس خواهد ماند. چنین دیسکسی، به نسبت تغذیه‌ای که دریافت می‌کند، رشد کمتری نسبت به یک دیسکسِ مبتلا نشده خواهد داشت و لذا به وقار و مطلوبیت یک دیسکس ایده‌آل نخواهد رسید. البته این موضوع اهمیت حیاتی ندارد. چون دیسکس شما نجات پیدا کرده است و هرگز دوباره به آن بیماری مبتلا نخواهد شد. اما مسأله‌ای که مهم است، این است که باید تا آخر عمرش در قرنطینه بماند؛ چرا که در تماس با هر دیسکس مبتلا نشده‌ای که قرار بگیرد، آن را هم به سرنوشت خود دچار خواهد کرد.
پروتکل پیشنهادی ما برای درمان این بیماری عبارت است از:
ـ قرنطینه کردن ماهی‌های بیمار در آکواریوم درمانگاه
ـ قطع کردن خوراک و جلوگیری از وارد شدن استرس به ماهی در حین درمان
_ حمام آب نمک به حجم حدود ۲۰ لیتر با غلظت ۶ گرم بر لیتر به مدت ۱۰ دقیقه در مجاورت سنگ هوا با درجۀ متوسط رو به ضعیف، که تلاطم زیادی در آب ایجاد نکند ولی اکسیژن مورد نیاز دیسکس را نیز تأمین کند.
ورود ماهی به حمام آب نمک و خارج شدنش می‌بایست تدریجی باشد؛ یعنی به مرور نمک را با غلظت یاد شده در آبی که ماهی را به آن انتقال داده‌ایم، حل می‌کنیم تا شوک تغییر غلظت ناگهانی به ماهی وارد نشود. مثلن برای ۲۰ لیتر، ۱۲۰ گرم. بعد از گذشت ۱۰ دقیقه از انحلال همۀ بلورهای نمک، به مرور آب ۲۰ لیتری را در بازه‌های زمانی منظم (مثلن هر دو دقیقه یک بار) سیفون کرده، آب تازه می‌ریزیم تا کاهش غلظت و بازگشت به آب شیرین نیز، به مرور رخ دهد.
علی‌رغم رعایت کردن این شرایط، باز هم نباید بالین ماهی را در این ده دقیقه ترک کرد؛ تا اگر نتوانست تغییر غلظت را تحمل کند و علائمی نشان داد، بتوانیم فرآیند خاتمۀ حمام را بلافاصله آغاز کنیم.
_ افزایش دمای آکواریوم به ۳۴-۳۳ درجۀ سانتیگراد.
_ تجویز تتراسایکلین: به ازای هر ۲۰ لیتر آب، محتویات یک کپسول تتراسایکلین ۲۵۰ انسانی را در آب حل می‌کنیم. برای اطمینان از حل شدن کامل دارو، می‌توانیم مقداری از آب آکواریوم را در یک ظرف مجزا پر کنیم، کپسول‌ها را در آن باز کنیم، محتویاتشان را کاملاً در آب ظرف حل کنیم و سپس محلول را به آرامی در محلی که ماهیها در آنجا نیستند به آب آکواریوم اضافه کنیم تا به کمک پمپ، سریع‌تر به تمام آکواریوم انتشار یابد.
ـ تجویز متیلین بلوی ٪۳۵ (غلظت یک گرم در لیتر) همزمان با تتراسایکلین: ابتدا محلول یک گرم در لیتر نامبرده را تهیه می‌کنیم، سپس به آرامی به آب آکواریوم اضافه می‌کنیم تا آب به رنگ آبی درآید. (آبی متوسطی که نه کمرنگ باشد و نه بسیار پررنگ که ماهی در آن دیده نشود). این محلولی ضدعفونی کننده است که معمولاً غلظت آن را به صورت چشمی تنظیم می‌کنند:
البته متیلین بلو داروی ایمنی است و اگر غلظت آن مقداری کم و زیاد هم بشود، آسیبی به ماهی نمی‌رسد.
_ ادامۀ درمان به مدت دو روز و سپس، آغاز مشاهدات (به فاصلۀ زمانی دو سه ساعت یکبار):
باله‌های ماهی به مرور باز می‌شوند، تحرک ماهی بهبود می‌یابد و از حالت کزکردگی کمی بیرون می‌آید و به مرور علائم احیا شدن را آکواریست در ماهی(های) خود می‌بیند. در این مرحله، آکواریست باید تحریک‌پذیری ماهی را هم آزمایش کند. مثلاً اگر در گذشته دست خود را به شیشۀ آکواریوم نزدیک می‌کرد و دیسکس‌ها همه به طرفش شنا می‌کردند، با بروز این بیماری، ماهی بیمار واکنشی نمی‌داد (حالت گوشه‌گیری یا جدا افتادن از گله). بعد از طی شدن مدتی از روند درمان، مقداری از این واکنش‌ها باید بروز کند.
ـ در صورت مثبت بودن نتیجۀ مشاهدات پس از گذشت دو روزی که گفته شد، آغاز تغذیۀ سبک با کرم به مقدار بسیار کم و مشاهدۀ خورده شدن آن: چون کرم کیفیت آب آکواریوم را خراب نمی‌کند، می‌توان تمایل ماهی به خوردن خوراک را به کمک آن آزمایش کرد. اگر کرم بعد از گذشت ده دقیقه خورده نشد، کرم‌ها را از آکواریوم خارج می‌کنیم و روز بعد، این مرحله را تکرار می‌کنیم.
ـ در صورت نتیجه‌بخش بودن مرحلۀ قبل، و موفقیت‌آمیز بودن در روز چهارم یا پنجم تغذیه، مقداری از دارو را از طریق سیفون کردن ٪۲۰-۱۵ از آب آکواریوم خارج می‌کنیم. و به جای آن، آب لوله‌کشی شهر را که نصف روز در تشتی نگهداری و کلرش زدوده شده باشد، به آرامی وارد آکواریوم می‌کنیم. در صورت مطلوب بودن و پیشرفت روند تغذیه و بهبود اشتهای ماهی، این روند را چند روز دیگر ادامه می‌دهیم تا دارو به مقدار کمی برسد.
ـ بازگرداندن ماهی به تغذیۀ دوران سلامت: هنوز با وجود پیشرفت درمان، ماهی را به آکواریوم اصلی بر نمی‌گردانیم و در واقع، اگر در آکواریوم اصلی، دیسکس دیگری سالم مانده بود، هرگز بر نمی‌گردانیم. پس باید یک آکواریوم هم مخصوص بیمارانِ بهبود یافته ایجاد کنیم تا ماهیان سالم، در همین وضعیت سالم‌شان حفظ شوند. در این مرحله، خوراک عادی دیسکس‌هایمان را به ماهی بیمار می‌دهیم و مدت این مرحله، حدود دو روز است. وضعیت احتمالی ماهی بیمار در این مرحله عبارت است از:
تمیزی مجدد پوست، باز شدن کامل باله‌ها و برطرف شدن سایر علائم، افزایش اشتها، شنای متعادل و سریع، عکس‌العمل نرمال و مؤثر به تحریک‌های محیطی.
ـ بازگرداندن ماهی به آکواریوم سکونت: در صورت بازیابی کامل و رفع شدن کامل علائم (یعنی ماهی بهبود یافته از نظر ظاهر و تحرک، فرقی با ماهی سالم نداشته باشد)، ماهی را به آکواریوم سکونت (که در صورت وجود دیسکس سالم، همان آکواریومِ قبل از درمانگاه نیست) منتقل می‌کنیم.
پایان قسمت اول